Nominal Faiz ve Efektif Faiz Nedir? Nasıl Hesaplanır?
Yıl sonu faiz oranları hesaplanırken, nominal ve efektif faiz oranları vadeleri yılda birden fazla ödemeli faiz hesaplarında verilmektedir. Nominal faiz, yıllık rahat faiz oranıyla ilişkiliyken, efektif faiz oranı yıllık bileşik faizle ilgilidir. Bankacılık sisteminde hem nominal faiz oranı hem de efektif faiz oranı kullanılmaktadır.
Nominal faiz oranları
Diğer tarafa krediler, mevduatlar ve repolar gibi çeşitli finansal ürünlerin faiz oranlarını bildirmek için nominal faiz oranları kullanılır. Örneğin, banka müşteriye 3 aylık kredi faizini bildirmek için yıllık uygun (nominal) faiz oranını bildirir. Vadesi ne olursa olsun tüm bankalar mevduat faiz oranlarını kaydettiklerinde nominal faiz oranlarını bildirirler.
Efektif faiz oranları
Etkin faiz oranı ise tarafların yıllık olarak reel maliyetlerini ve karlılıklarını hesaplamak için kullandıkları orandır. Örneğin, bankaya aylık mevduatın fiili iadesi şeklinde. Dolayısıyla bu cümleler işlemlerde gözlemlenip kullanılsa da konuşmalarda tanıtılmamaktadır. Örneğin, yalnızca cenaze bonosu getirilerinde gösterilirler. Paranın zaman değerini hesaba kattığı için finansal ürünlerin gerçek maliyetini ve karlılığını hesaplamak için efektif faiz oranları kullanılır.
Nominal Faiz Oranı Iyi mi Hesaplanır?
Nominal faiz oranı, senelik rahat faiz oranı anlamına gelmektedir. Buna nazaran:
- rnom = n x r
- rnom : Nominal faiz oranı
- n : Yılda kaç faiz ödeme sürecinin bulunmuş olduğu
- r : Dönemsel faiz oranı
Efektif Faiz Oranı Iyi mi Hesaplanır?
Efektif faiz oranı, senelik bileşik faiz oranı anlamına gelmektedir. Buna nazaran:
- ref = (1 + r)n – 1
- yada
- ref = (1 + rnom / n)n – 1
- ref = Efektif faiz oranı
ÖRNEK:
- Nominal faiz oranı %57 olsun;
- 3 ayda 1 kere faiz ödemeli, olmak suretiyle efektif faiz oranlarını hesaplayalım:
a.
- rnom = %57
- n = 4
- ref = (1 + 0,57 / 4)4 – 1
- ref = %70,38
b.
- n = 12
- ref = (1 + 0,57 / 12)12 – 1
- ref = %74.5
Örnek Mesele
Gömü bonosunun 104 günlük getirisi %13,5’tir. Nominal ve efektif getirilerini hesaplayınız.
- q = 365 / 104 = 3,5096
- rnom = 3,5096 x 13,5
- rnom = 47,37 %
- ref = (1 + (0,4737 / 3,5096))3,5096 – 1
- ref = %55,96
